• Nie jest wynikiem świadomego stosowania metody badań, stanowi produkt uboczny praktycznej działalności ludzi

• Kryterium wiedzy potocznej jest zdrowy rozsądek

Wiedza naukowa

• Odróżnia się od wiedzy potocznej mocną zasada racjonalności: stopień przekonania, z jakim głosimy jakieś twierdzenie powinien odpowiadać stopniowi jego uzasadnienia.

• Wiedza naukowa jest rezultatem zastosowania określonej metody naukowej i dąży do wyjaśniania zjawisk

• Wiedza naukowa ma charakter teoretyczny - bada cechy rzeczy i prawa nimi rządzące

• Wiedza naukowa jest wysoko usystematyzowana, uteoretyczniona, posiada moc prognostyczną, moc heurystyczną (wykrywania nowych faktów i związków miedzy faktami)

Prawda naukowa musi spełnić 5 warunków:

1. Warunek wysokiej ogólności (twierdzenie jest tym ogólniejsze im większej ilości obiektów dotyczy)

2. Warunek wysokiej ścisłości(matematyka jest najlepszym sposobem uściślania twierdzeń)

3. Warunek wysokiej informacyjnej zawartości (im twierdzenie ogólniejsze i ściślejsze tym większa jego zawartość informacyjna

4. Warunek wysokiej pewności epistemologicznej (wysoki stopień potwierdzenia przez doświadczenie)

5. Warunek wysokiej prostoty logicznej(wysoki stopień usystematyzowania za pomocą relacji wynikania)

Wiedza artystyczno - literacka

Związana z literatura i sztuką (dostarcza też informacji o świecie, o kulturze, o osobowości ludzkiej

Wiedza spekulatywna

Zawarta jest w systemach spekulatywnych filozofii i religii

Cechuje się ogólnikowością i spekulatywnością

Wiedza irracjonalna

Zawarta w mistyce i irracjonalnej filozofii. Wiedza nieuchwytna dla rozumu, sprzeczna z rozumowaniem - poznanie intuicyjne, poznanie mistyczne)

Siedem płaszczyzn spojrzenia na naukę:

1. Nauka jako gatunek wiedzy (matematyka, pedagogika, etc. )

2. Nauka jako rodzaj działalności człowieka (pracownik uniwersytetu zajmuje się nauką, np. bada skuteczność lekarstwa),

3. Nauka jako sposób działania poznawczego-metoda naukowa,

4. Nauka jako podmiot zbiorowy - społeczność naukowa, ludzie nauki

5. Nauka jako zespół instytucji badawczych, instytucje naukowe

6. Nauka jako forma świadomości społecznej-świadomość naukowa

7. Nauka jako składnik sił wytwórczych nowoczesnego społeczeństwa-naukowa siła wytwórcza

Za naukę uważamy to, co tworzą naukowcy

metody badań naukowych:

Metoda to systematycznie stosowany sposób działania w jakiejś dziedzinie.

Metoda naukowa sposób badania wyznaczający kolejne etapy postępowania uczonych w danej dziedzinie naukowej (świadomy sposób działania możliwy do powtórzenia we wszystkich przypadkach danego rodzaju)

Metody naukowe :

• Metody nauk empirycznych (metoda hipotetyczno - dedukcyjna)-fakty - hipoteza - doświadczenie

• Metody nauk formalnych (metoda sformalizowana, lub aksjomatyczno - dedukcyjna) - fakty logiczne - definicja i dowód

Metody nauk empirycznych:

Indukcyjna: od szczegółu do ogółu (od konkretnej obserwacji do odkrycia prawidłowości)

Dedukcyjna: od ogółu do szczegółu (od wzorca, którego możemy oczekiwać do obserwacji, które sprawdza, czy dany wzorzec się pojawia).

Literatura:

- J. Such, M. Szcześniak, Filozofia nauki, Wyd. Naukowe UAM (wyd. V), Poznań 2006,
- J. Such, Wstęp do metodologii ogólnej nauk, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 1973,
- J. Such, Wiedza naukowa a wiedza potoczna, w: B. Kotowa, J. Such, (red.), Kulturowe konteksty poznania, Wyd. Naukowe Instytutu UAM, Poznań 1995.